مروری بر دیدگاه‌های بنیان‌گذاران و کاربرد آن‌ها در تحلیل معنا

نشانه‌شناسی، علمی میان‌رشته‌ای است که به مطالعه‌ی نظام‌های معنا، سازوکارهای دلالت و چگونگی شکل‌گیری معنا در زبان، تصویر، متن و فرهنگ می‌پردازد. این علم می‌کوشد نشان دهد که هیچ پدیده‌ی انسانی، از گفتار روزمره تا تولیدات هنری و رسانه‌ای، بی‌نشان و بی‌نظام معنایی نیست. نشانه‌شناسی با بررسی روابط میان «دال» و «مدلول»، و سازوکارهای اجتماعی و فرهنگی معنا، به ما امکان می‌دهد تا جهان پیرامون را نه به‌عنوان واقعیتی بدیهی، بلکه به‌مثابه متنی رمزگذاری‌شده بخوانیم و تفسیر کنیم.

در این دوره‌ی چهارجلسه‌ای، تلاش خواهد شد تا مهم‌ترین رویکردها و نظریه‌های کلاسیک در نشانه‌شناسی معرفی و تحلیل شوند. در جلسه‌ی نخست، اندیشه‌های فردینان دو سوسور و مفهوم بنیادین «نظام زبانی» به‌عنوان نقطه‌ی آغاز نشانه‌شناسی مدرن بررسی خواهد شد. جلسه‌ی دوم به رولان بارت اختصاص دارد و به رابطه‌ی نشانه‌شناسی با اسطوره، ایدئولوژی و فرهنگ عامه از منظر او پرداخته می‌شود.

در جلسه‌ی سوم، با آراء امبرتو اکو و مفهوم «خوانش گشوده» و «متن به‌مثابه شبکه‌ای از نشانه‌ها» آشنا خواهیم شد. نهایتاً در جلسه‌ی چهارم، نظریه‌ی آلژیرداس گریماس و مدل کنشی او معرفی می‌شود تا چگونگی تحلیل ساختارهای روایی و روابط کنشگران در متن‌ها روشن گردد.

این چهار جلسه به‌صورت پیوسته طراحی شده‌اند تا شرکت‌کنندگان ضمن آشنایی با مفاهیم نظری، بتوانند ابزارهای تحلیلی نشانه‌شناسی را برای خوانش متن‌های ادبی، سینمایی و فرهنگی به‌کار گیرند. هدف نهایی دوره، گشودن چشم‌اندازی تحلیلی برای درک عمیق‌تر از معنا و سازوکارهای تولید آن در جهان معاصر است.

مدرس: دکتر محمد عاملی (جامعه شناس)  

 زمان: سه‌شنبه‌های ۲۰ و ۲۷ آبان، ۴ و ۱۱ آذر  

 ساعت: ۱۷ تا ۱۹

حضوری در دفتر جیوگی (نزدیک مترو شادمان) و مجازی