هگل برای درمان‌جویان و درمانگران!

• چگونه مفاهیم کلیدی هگل می‌تواند به خدمت درمان و درمانگر درآید؟
• تکنیک درمان به کمک فلسفه چگونه است و چه تفاوت‌هایی با رویکردهای موجود در روانکاوی دارد؟
• اهمیت سوژه و نقش ذهنیت او در روایت‌گری چیست و جهان فلسفی هگل چه امکان‌هایی را در اختیار سوژگی انسان می‌گذارد؟
• نسبت فردیت و اجتماع در معضلات ما چیست؟
• آیا ما یک فرد هستیم یا جمع بر ما اثرگذار است؟

کاربرد روان‌کاوی در کلینیک را نباید صرفاً نوعی تکنیک قابل اجرا برای همه بیماران در نظر گرفت؛ بلکه روان‌کاوی شیوه‌ای از تفکر است که منحصر بفرد بودن مسائل تحلیل‌شونده را لحاظ می‌کند. زمانی که مراجعه‌کننده انبوهی از مسائل عینی و واقعی خودش را گزارش می‌دهد، به طور ناخواسته نقش عنصر ذهنی و سوبژکتیو خودش را از زنجیره‌ی روایت زندگی‌اش حذف می‌کند. هنگامی که تلاش می‌شود از نو این عنصر سوبژکتیو درون آن جریان واقعی زندگی فرد گنجانده شود، با مقاومت تحليل‌شونده روبرو خواهیم شد. فرد از خاطرات آسیب‌زا، ناکامی‌ها، مخمصه‌‌ها، نگرانی‌ها و اضطراب‌ها سخن می‌گوید و تلاش می‌کند همه آنها را به برخی موانع بیرونی نسب دهد. روایت او به منزله‌ی گزارش فردی است که بیرون از ماجراها ایستاده است؛ هر چند همه چیز درباره‌ی اوست. این بیرون و درونی بودن مراجعه‌‌کننده نسبت به آنچه گفته می‌شود، وضعیت تناقض‌آمیزی را هم برای روان‌کاو و هم برای آنالیزان( کسی که تحت روانکاوی‌ست) پدید می‌آورد. تا کجا او درباره خودش و به چه میزان درباره‌ی عوامل عینی سخن می‌گوید؟ اگر چه روان‌کاوی تلاشی برای ذهنی‌سازی تمام‌عیار معضلات فردی نیست.

در این میان بینش هگلی می تواند انديشيدن درباره‌ی منحصر‌به‌فرد بودن مسائل مورد بالینی و در عین حال تعیین سهم فرد را میان آنچه در او و آنچه در بیرون از اوست، ممکن سازد. در این درسگفتار تلاش می‌شود از طریق مضامین مهم هگلی نظیر موارد زیر، این نوع اندیشیدن با مخاطبان در میان گذاشته شود :

• وساطت
• تکرار
• امر در خود و امر برای خود
• انعکاس
• نفی
• کلیت انضمامی
• تقابل دانش و حقیقت
• بالقوگی
• دیالکتیک
• و سایر مفاهیم او

تفکر هگل می‌تواند به ما کمک کند به شیوه‌ی خاصی، از نو موضع سوژه را در میان خطوط و مختصات روایی آنالیزان بگنجانیم. در این ادغام نه در دام روانی‌سازی معضلات فردی و نه در دام نگرش اجتماعی خواهیم افتاد. هگل به یک معنا تقابل نگرش فردگرايانه و جمع‌گرايانه را نمی‌پذیرد؛ بلکه در نظر او، فرد در زندگی اجتماعی نه همانی است که خود می‌خواهد و نه همانی که اجتماع ضرورتاً اقتضاء می‌کند. فردیت عنصر تهی است که به مناسبات جمعی در جایگاه خود چیدمان ویژه‌ای را اعطاء می‌کند.

در نهایت این درسگفتار شش ساعته تلاش دارد به میانجی‌گری اندیشه‌ی هگلی، صورت‌بندی تازه‌ای از مفاهیم کلاسیک روان‌کاوی مانند انتقال، مقاومت، میل روان‌کاو، ناخوداگاه، تفسیر، درمان، پایان روان‌کاوی و ساختارهاي روانی ارائه دهد. احتمالاً یکی از پیامدهای ضمنی چنین مواجهه‌ای پرهیز از هر نوع ساده‌انگاری و خام‌اندیشی درباره‌ی مقوله‌ی درمان است. 

این دوره به درمان‌جویان، درمان‌گران و همه کسانی که به مطالعه تطبیقی علوم و خصوصاً علوم روانشناسی و روانکاوی علاقه‌مندند توصیه می‌شود.