معرفی چند کتاب برای شروع فلسفه

معرفی کتاب برای شروع فلسفه خواندن اصلا کار آسانی نیست. نگارنده این مقاله با آنکه سالهاست در کار پژوهش و تدریس فلسفه است اما به آسانی نمی تواند لیستی از کتاب ها را فراهم کند که برای گام نهادن در راه فلسفه مناسب باشد و این امر شاید ریشه در همین عنوان داشته باشد ، شروع فلسفه. فلسفه چون دیگر علوم نیست که به نحو آشکاری بتوان از منابعی برای آغاز آموزش و تامل در آن نام برد زیرا خواست و طلب فلسفه خواندن به فرد و مسائل فکری او ، جامعه و فرهنگ او و تاریخی که بر او گذشته است بستگی دارد.

به عبارت دیگر ، فلسفه خواندن و میل به فلسفه داشتن برای هر کس کاملا شخصی است و بنا بر بحران ها و مسائل و نگاه و حتی دانش و یا هنر و یا فنی که او در آن تحصیل کرده و یا به آن علاقه دارد متفاوت است. در این میان مسائل فرهنگی و اجتماعی و حتی دینی و روانی را نباید نادیده گرفت. پس شروع فلسفه علی رغم اینکه معنایی ساده را به ذهن متبادر می کند اصلا ساده و قابل یکسان سازی نیست و همین امر کار معرفی کتاب را نیز دشوار می کند. 

در این نوشته در پی آنیم که علی رغم دشواری که ذکرش گذشت ، به معرفی چند کتاب برای آغاز گام نهادن در راه فلسفه بپردازیم اما از یاد نبرید که این نوشته صرفا یک پیشنهاد است و نه یک نسخه قابل تعمیم برای همگان.

برای مطالعه بیشتر : بسته متفکران فلسفه غرب جیوگی

آغاز فلسفه

شروع فلسفه خواندن به اندازه تعیین آغاز فلسفه دشوار است. همانطور که ما هنوز نمی توانیم دقیقا توضیح دهیم که فلسفه دقیقا چگونه و توسط چه کسانی آغاز شد ، همانطور هم نمی توانیم توضیح دهیم که شروع فلسفه خوانی برای همه چگونه می تواند باشد. 

فارابی فیلسوف موسس فلسفه اسلامی در آغاز اثر مبسوط خویش "رساله در باب آنچه شایسته است پیش از آموختن فلسفه بیابید" آورده است که 9 چیز را باید پیش ازآموزش فلسفه دانست که اولین آن گروه ها و مکاتبی است که در فلسفه بوده است.  این تذکر ابونصر فارابی پس از 11 سده هنوز نیز مهم و موثر است. دانستن تاریخ فلسفه و اندیشه های فلسفی یکی از پایه ها اساسی برای شروع فلسفه است.

کتاب ها

تاریخ فلسفه راتلج

کتاب های تاریخ فلسفه از آن جهت که در پی روایتی کامل از نحله ها و مکاتب فلسفی است می تواند منبع خوبی برای شروع فلسفه باشد.در برخی کتب تاریخ فلسفه که نویسنده ای واحد دارد تحلیل و نگاه نویسنده فهم ما را نیز را صورت می دهد که این امر باعث شده بسیاری تاریخ فلسفه را برای شروع فلسفه کنار بگذارند.

برای مثال در تاریخ فلسفه راسل از آن جهت که او فیلسوف تحلیلی است با تحلیلی بسیار بد از نیچه مواجه ایم و این امر تا بدانجا می کشد که در پایان فلسفه مختصر نیچه در این کتاب با خود می گوییم اصلا چرا نام او را در تاریخ فلسفه اورده اند. در میان کتاب های تاریخ فلسفه ، مجموعه ده جلدی تاریخ انتشارات راتلج انگلستان یک استثنا است. تاریخ فلسفه راتلج مجموعه از مقالات اساتید و پژوهشگران معاصر فلسفه است که هر کدام بنا بر تخصص خویش نگاشته اند.

برای مثال در جلد اول این مجموعه نه با یک روایت از تمام فلسفه افلاطون بلکه با چند نگاه تخصصی به وجوه مختلف فلسفه افلاطون مواجه ایم. این مقالات تخصصی و البته با زبانی روان موجب شده است که این کتاب از بیشتر کتب تاریخ فلسفه متمایز شود. تاریخ فلسفه راتلج سیر اندیشه فلسفی را از یونان باستان تا فلسفه در قرن معاصر با مقالات تخصصی در برگرفته است.

در زبان فارسی دو ترجمه از این مجموعه وجود دارد ؛ یکی ترجمه حسن مرتضوی که شخصا تمام این مجلدات را ترجمه کرده است و نشر چشمه آنها را به چاپ رسانده ، و دیگری ترجمه های نشر حکمت که هر مجلد را به مترجم متخصص ومبرز مفاهیم آن حوزه و آن نحله های فلسفی سپرده است و همین امر موجب رحجان ترجمه های این مجموعه توسط نشر حکمت بر دیگری است. تاریخ فلسفه راتلج منبع بسیار خوبی برای شروع فلسفه و آشنایی دقیقی با نحله های فلسفی است.

بفرمائید فلسفه

مجموعه دو جلدی بفرمائید فلسفه ماحصل کار دیوید ادموندز و نایجل واربرتن پژوهشگران معاصر فلسفه است. جلد اول این مجموعه مجموعه مصاحبه هایی است که این دو با فیلسوفان و پژوهشگران معاصر فلسفه انجام داده اند. در این مصاحبه ها موضوعاتی چون چیستی فلسفه ، دین ، اخلاق ، سیاست و مفاهیم بنیادینی که هر فرد در زندگی با آنها مواجه است مورد گفتگو قرار گرفته است.

این مصاحبه ها علی رغم دشواری موضوعات مورد بحث اما پیچیدگی های خاص فلسفی را نداشته و بدون پیش نیازهای فلسفی خواننده را درگیر با مفاهیم فلسفی می کند. 

جلد دوم این مجموعه با زیر عنوان تاریخ فلسفه به روایت فیلسوفان معاصر به سراغ فیلسوفانی چون انتونی کنی ، سوزان جیمز و پیتر سینگر رفته و این پرسش را با آنان مطرح کرده است : فیلسوف محبوب شما کیست؟

در رهگذار پاسخ به این پرسش خواننده با تاریخ مختصر فلسفه آشنا می شود. ویژگی مهم این کتاب بیان ساده اما دقیق مسائل مهم فیلسوفان تاریخ است که بی نسبت با دغدغه های انسان امروز نیست. 
ترجمه هر دو جلد این کتاب توسط میثم محمد امینی به خوبی انجام شده است و توسط نشر کرگدن به چاپ رسیده است. 

مسائل اصلی فلسفه

الیوت سوبر فیلسوف معاصر که در فلسفه علم تخصص دارد در کتاب مسائل اصلی فلسفه به سراغ مسائل و مفاهیمی رفته است که اغلب کسانی که میل به فلسفه پیدا می کنند با انها مواجه اند. کتاب مسائل اصلی فلسفه در پنج بخش و 35 فصل به مسائل مهم چون استدلالات و معرفت شناسی ، نسبت میان فلسفه و علم ، فلسفه اخلاق ، فلسفه ذهن می پردازد. این کتابی جامعه با زبانی ساده است که فرد را در رسیدن به پاسخ پرسش های اساسی فلسفی به خوبی راهنمایی می کند. 
این کتاب در زبان فارسی با ترجمه خوب و دقیق رضا یعقوبی توسط نشر کرگدن منتشر شده است.
 

نویسنده: اردلان فاتح پور