برای شروع علوم انسانی چه بخوانیم؟

شروع ، شروع ، شروع. امان از این کلمه ساده اما ترسناک. شما را نمی دانم اما برای نویسنده این مقاله شروع در عین جذابیت ، ترسناک است. شاید دلیل ترسناکی شروع کردن با جذابیت آن یکی باشد ؛ جذاب است چون کاملا آشنا نیست و نمی دانی باید چه بکنی و ترسناک است به همین دلیل. بگذریم ، در این مقاله می خواهیم به معرفی چند کتاب برای شروع مطالعه در رشته های مختلف علوم انسانی چون علوم سیاسی ، ادبیات فارسی ، جامعه شناسی ، اقتصاد و فلسفه اسلامی بپردازیم تا شاید بتوانیم از ترس شروع مطالعه در علوم انسانی کم کنیم.

علوم سیاسی

چه باشد آنچه خوانندش سیاست ، نویسنده : مهدی فدایی مهربانی ، ناشر: نشر فلات

مهدی فدایی مهربانی پژوهشگر و استاد اندیشه سیاسی در دانشگاه تهران در این کتاب به توضیح مفاهیم اساسی علم سیاست پرداخته و اثری جامع با زبانی بی تکلف و تصنع را پدید آورده است. در این کتاب از چیستی سیاست تا نحله های مختلف اندیشه سیاسی در ایران و جهان و گونه های مختلف حکومت ها در دوران مدرن گفته شده که برای شروع مطالعات علم سیاست بسیار مهم است.

فلسفه سیاسی ، نویسنده : لئو اشتراوس ، ترجمه : فرهنگ رجایی ، نشر: نشر علمی و فرهنگی

لئو اشتراوس فیلسوف نام آشنا فلسفه سیاسی معاصر است. کتاب فلسفه سیاسی مجموعه مقالات و گفتارهای اوست که توسط فرهنگ رجایی به فارسی برگردانده شده است. این کتاب در سه گفتمان  به چیستی فلسفه سیاسی و تحلیل مسائلی از منظر فلسفه سیاسی پرداخته است. در این کتاب خواننده از طرفی مواجه است با فلسفه سیاسی کلاسیک و عصر تجدد و از طرف دیگر با مفاهیم اساسی علم سیاست از منظر فلسفه سیاسی است و این امر موجب می شود که او با درکی جامع پای در راه فلسفه سیاسی و فهم امر سیاسی بگذارد.

ادبیات فارسی

گلستان سعدی ، تصحیح و توضیح : غلامحسین یوسفی ، ناشر: نشر خوارزمی

همه گویند و سخن گفتن سعدی دگرست...

سعدی نیز خود به نیکویی می داند که چه کرده است و این مصرع نه خودستایی بلکه خودآگاهی اوست. هنوز هم پس از هشت سده برای آغاز مطالعه در زبان فارسی باید سراغ سعدی شیرازی و گلستان بی خزان او رفت. سعدی در آثار خویش صورتی از زبان فارسی و اندیشه ایرانی را نمایانده است که نمی توان به آسانی از آن چشم پوشید. دایره لغات و صورت بندی جملات و صنابع ادبی که مجموع­ است به نهایت دقت و زیبایی در گلستان ، منبع خوبی برای شناخت و آغاز مطالعات ادبیات فارسی است. تصحیح غلامحسین یوسفی از معتبرترین تصحیحات این کتاب است و ویژگی مهم آن توضیحات کلمات ، جملات دشوار و ارجاعات تاریخی و قرآنی و... است که راه را برای خواننده می گشاید.

پایه گذاران نثر جدید فارسی ، نویسنده : حسن کامشاد ، ناشر : نشر نی

مردمان بیشتر ادبیات فارسی را به نظم شناخته اند و از نثر به خصوص نثر معاصر غافل بوده اند. حسن کامشاد پژوهشگر ادبیات و مترجم در اثر خویش به دقت نثر معاصر را که از دوره قاجار دچار تحولاتی شده است مورد بررسی قرار داده و اثری مختصر اما دقیق را برای شناخت ادبیات معاصر ایران فراهم کرده است. در این کتاب مقدمه ای درباره نثر فارسی در دوران های مختلف تاریخی آورده شده و سپس به نحو دقیق و مجملی به نثر جدید فارسی و شخصیت های مهم در تحولات نثر معاصر ایران پرداخته شده است.

جامعه شناسی

نظریه های کلاسیک جامعه شناسی ، نویسنده : تیم دیلینی ، مترجم : بهرنگ صدیقی ، وحید طلوعی ، ناشر: نشر نی

جامعه شناسی علمی است که با عصر تجدد زاده شده است و در طی این چهار سده نظریه پردازان این علم با مسائل و مفاهیمی مواجه بوده اند. این کتاب در پی آن است که با در نظر گرفتن دستگاه فکری نظریه پردازان مهم جامعه شناسی از اگوست کنت تا چالز کولی به مفاهیم و مسائل اساسی جامعه شناسی بپردازد. کتاب نظریه های کلاسیک جامعه شناسی از آن جهت که با نگاهی دقیق به مفاهیم بنیادین جامعه شناسی و تاریخ تحولات این علم ،از طریق تامل در اندیشه های متفکران آن ، پرداخته است از بهترین منابع برای شروع مطالعات جامعه شناسی محسوب می شود.

ده پرسش از دیدگاه جامعه شناسی ، نویسنده: جوئل شارون ، مترجم : منوچهر صبوری ، ناشر : نشر نی

پرسش هایی همواره ذهن مردمان در جوامع مختلف را درگیر می کند ، پرسش هایی که گویی با مردمان در هر اجتماعی پیوسته است. کتاب ده پرسش از دیدگاه جامعه شناسی به سراغ طرح پرسش هایی رفته که اغلب جوامع انسانی را درگیر کرده است و با طرح درست پرسش در پی پاسخ آن از منظر علم جامعه شناسی است. این کتاب در 4 فصل تنظیم شده است که در فصل اول از چیستی و روش جامعه شناسی آغاز می کند و در فصل های بعدی به پرسش هایی درباره رابطه انسان و جامعه و فرهنگ ، ساختار و نظم اجتماعی و برابری و نابرابری اجتماعی می پردازد.

اقتصاد

تاریخ مختصر اندیشه های اقتصادی ، نویسندگان : هانس میکائیل تراتوین ، بو ساندلین ، ریچارد وندراک ، مترجم: حمیدرضا ارباب

برخی متفکران علم اقتصاد برآنند که ریشه اندیشه های اقتصادی معاصر را باید در یونان باستان جستجو کرد و این کتاب نیز در پی همین امر است. کتاب تاریخ مختصر اندیشه های اقتصادی در هفت فصل به اجمال اندیشه های اقتصادی را از یونان باستان تا عصر معاصر مورد بررسی قرار داده است. دشوار است که در کتابی نه چندان مفصل بتوانیم به فهمی دقیق از مکاتب و اندیشه های اقتصادی برسیم و این کتاب به خوبی از عهده این امر بر می­­آید.

گفتارهایی در معرفت شناسی علم اقتصاد ، نویسنده : موسی غنی نژاد ، ناشر : نشر مینوی خرد

کتاب های تالیفی حوزه اقتصاد در زبان فارسی اغلب به مسائل جزئی اقتصاد و به خصوص رابطه اقتصاد با دولت و توسعه و ... پرداخته­اند که در این میان کتاب گفتارهایی در معرفت شاسی علم اقتصاد یک استثنا است. موسی غنی نژاد در این کتاب ابتدا به مبانی معرفتی علم اقتصاد پرداخته و فصل مفصلی را به توضیح مفاهیم بنیادین علم اقتصاد اختصاص داده و سپس در فصول بعدی به صورت بندی روش شناسی و معرفت شناسی متفکرانی چون مارکس ، کینز ، هایک و ... پرداخته است. این کتاب از آن جهت که نگاهی بنیادین به علم اقتصاد دارد منبع خوبی برای شروع مطالعات در این حوزه است.

فلسفه اسلامی

تاریخ فلسفه اسلامی ، نویسنده : هانری کربن ، مترجم : جواد طباطبایی ، ناشر : نشر مینوی خرد

در نوشتار دیگری مفصل درباره شروع فلسفه و کتاب هایی که برای شروع آن مناسب است گفته ایم و گفتیم که تاریخ فلسفه چه اهمیتی برای شروع فلسفه دارد و فلسفه اسلامی نیز از این قاعده مستثنی نیست. از یاد نبریم که شروع مطالعات فلسفه اسلامی در گروی فهم فلسفه یونانی است. یکی از مهم ترین کتاب ها برای شروع این مطالعات کتاب تاریخ فلسفه نوشته هانری کربن فیلسوف معاصر فرانسوی است. کربن در این کتاب با آغاز درباره جایگاه فلسفه اسلامی در عالم فلسفه و مفاهیم بنیادین آن جلوه­ای دیگر از فلسفه اسلامی را برای مخاطب می نماید و سپس در نگاهی به سیر تاریخی این فلسفه فهمی اجمالی اما دقیق را از دستگاه فلسفی فیلسوفان و تحولات این فلسفه از قرون اولیه اسلام و کندی و فارابی تا ملاصدرا و ملاهادی سبزواری در عصر قاجار پدید می آورد.

سه حکیم مسلمان ، نویسنده : سید حسین نصر ، مترجم : احمد آرام ، ناشر : نشر علمی و فرهنگی

حسین نصر در این کتاب به سراغ اندیشه دو فیلسوف و یک عارف در عالم اسلام رفته است تا از این طریق سه نحله فلسفه مشائیان ، اشراقیان و عرفان نظری را بر خواننده آشکار کند. هرچند این سه تن که گویی نمایندگان سه نحله اندیشه اسلامی­اند و در نظر اول با هم چندان وفاق ندارند اما پس از مطالعه کامل این کتاب بر خواننده آشکار می شود که علی­رغم تفاوت های ظاهری ، بالاخص میان مشائیان و اشراقیان ، اما آنان در حکمت و حکیم بودن مشترک اند و این حکمت گویی ذات فلسفه اسلامی است. نصر در این کتاب سعی کرده است تصویری جامع و مجمل از فلسفه اسلامی به مخاطب بنماید.

نویسنده: اردلان فاتح پور