مکتب فرانکفورت
نه #سرمایه_داری "جواب" میدهد، نه #مارکسیسم-#لنینیسم!
این جمله نه به این معنی است که این‌ها، یعنی کاپیتالیسم یا مارکسیسم، کار می‌کنند یا نمی‌کنند؛ بلکه به این معناست که نه #کاپیتالیسم و نه مارکسیسم در توضیح وضعیت انسان مدرن خاصه در عصری که در آن قدرت می‌تواند خود را نامرئی سازد، ناکارآمدند. پس باید به دنبال نظریه جدیدی رفت! این موضع گروهی از روشنفکران آلمانی در موسسه تحقیقات اجتماعی در #آلمان بود که بعدها به #مکتب فرانکفورت معروف شد، مکتبی که هدف بنیادین آن افشای پنهان سلطه گری در سرمایه‌داری است.
ماکس هورکهایمر، تئودور آدورنو ، والتر بنیامین، اریک فروم و هربرت مارکوزه از افراد شاخص این مکتب بودند که بر نقش سیستماتیک نهادهای فرهنگی در زدودن عقلانیت انتقادی از جوامع سرمایه‌داری تمرکز کردند و توانستند سنتی انتقادی را پایه گذاری کنند که همچنان مورد ارجاع متفکران، جامعه شناسان و اهالی فرهنگ است.
ادعای گزافی نیست اگر مفهوم صنعت-فرهنگ (culture industry) را مهمترین دستاورد و پر کاربردترین مفهوم برآمده از حلقه انتقادی فرانکفورت تلقی کرد، مفهومی که برای تشریح مکانیسم‌های فرهنگی حفظ ساختار سلطه وضع شده و نشان میدهد چگونه به عنوان مثال سینما، تلویزیون، فرهنگ پاپ، تلنت شوها و موزیک ویدئوها، همه توده‌هایی مطیع در برابر نظم سرمایه‌داری می‌آفریند.
در این طعم موضوع طعمی چشیدیم از مکتب فرانکفورت؛ و با پیشینه فکری این مکتب، آثار مهم این حلقه و البته به شکل عمیق‌تر با مفهوم «کالچر اندستری» یا همان «صنعت فرهنگ» آشنا شدیم و البته سوال‌هایی درباره کارکرد صنعت فرهنگ در #ایران امروز طرح کردیم. و پرسیدیم چگونه امثال کلیپ دهه هشتادی‌ها از روابط قدرت منزه نبوده بلکه در راستای مطیع‌سازی جامعه در عصر سرمایه داری کارکرد دارند.
این سه جلسه را دکتر احسان فرزانه دانش آموخته علوم سیاسی مقطع دکتری دانشگاه تهران تدریس کرده است. دکتر احسان فرزانه مولف کتاب های «وضعیت نئولیبرال» (تحلیل جامعه شناختی شعر فارسی دهه‌های ۱۳۸۰ و ۱۳۹۰)، «نیچه و رمانتیسیسم» و مترجم کتاب «اگزیستانسیالیسم» تالیف پل فولکیه می‌باشد و از چهره‌های جوان و فعال علوم انسانی در کشور است.
اگر در روزگاری فراگرفتن دستاوردهای مکتب فرانکفورت امری ضروری تلقی شود، آن لحظه اکنون است. در این دوره شرکت کنید تا بیشتر درباره نوع کنترل شدن انسان در عصر سرمایه داری خاصه از مسیر #فرهنگ به گفتگو بنشینیم.
