حافظ چه می گوید؟
شناخت زندگی، زمانه و اندیشه حافظ

همیشه از حافظ گفتیم، از زیبایی شعرش، از عشق و رندی و می. اما این بار می‌خواهیم به پشت این کلمات قدم بگذاریم و ببینیم این صدا از کجا برخاسته است. حافظ در چه جهانِ پرتلاطمی نفس می‌کشید؟ در شیرازِ سده هشتم هجری، درست در میانهٔ فروپاشی ایلخانان و ظهور تیمور. شهری که شاهد زوال مداوم حکومت‌ها، جنگ قدرت و ناامنی بود. این جهانِ پرآشوب، خانهٔ حافظ بود و تجربهٔ مستقیم این بی‌ثباتی‌ها و تلاطم‌هاست که به اعماق شعر او نفوذ کرده و زبان هنرمندانه‌اش را شکل داده است.

این دوره، سفری است برای شناخت این حافظِ زمینی؛ اندیشمندی که در امتداد سنت فکری ایرانشهری می‌اندیشید و نگاه تیزبینش به سیاست، قدرت و فروپاشی نظام‌ها، نه در کتابی جدا، که در همان بیت‌های به ظاهر عاشقانه و عارفانه‌اش خود را نشان می‌دهد. می‌خواهیم راز مکتب رندی را بگشاییم؛ اینکه چرا حافظ این مسیر را برگزید و چرا طنز، تعریض و دوپهلویی، سلاح نرم اما قدرتمند او برای بیان حقیقت در زمانه‌ای پر از محدودیت شد.

از آن جهان بزرگ‌تر، به زندگی شخصی و باورهای او نیز می‌نگریم؛ جایگاه اجتماعی‌اش، اعتقادات مذهبی و کلامی‌اش، و اینکه این عناصر چگونه در تار و پود شعرش تنیده شده‌اند، بی‌آنکه آشکارا بیان شوند. این شناخت به ما کمک می‌کند تا به این پرسش بنیادی پاسخ دهیم که پیام مرکزی حافظ چیست و راز ماندگاری شگفت‌انگیز شعر او در ذهن و حافظهٔ جمعی ما ایرانیان، پس از قرن‌ها، در کجا نهفته است.

در نهایت، با نگاهی به خوانش‌ها و تفاسیر مختلف از آثارش، از زمان خودش تا امروز، یاد می‌گیریم که چگونه شعر چندلایه و عمیق او را بخوانیم تا به خطا نرویم و غنای اندیشه‌اش را درک کنیم. این سفر، درک این نکته را عمیق‌تر می‌کند که چرا حافظ را در کنار فردوسی، یکی از آن چهره‌های بی‌بدیل می‌دانیم که جهان فرهنگی ایران را در ذهن ما ساختند و شکل دادند.

مدرس: رضا ساکی (دانش‌آموخته زبان و ادبیات پارسی)
تاریخ: سه شنبه ها؛ ۲ و ۹ و ۱۶ دی ماه
زمان: ۱۹ تا ۲۱

حضوری در دفتر جیوگی (نزدیک مترو شادمان) و مجازی