ابن عربی در متون معتبر و متنوعی صاحب عنوان پدر عرفان اسلامی می‌باشد. او که با القاب و عناوین دیگری مانند سلطان العارفین ، محی الدین ، امام العارفین ، شیخ الاکبر و ... شناخته و تحسین می‌شود، در جهان اسلام و حتی فراتر از آن در میان ادیان ابراهیمی اگر تاثیر بیشتری از فیلسوفان و عارفان صاحب نام نداشته باشد، تاثیر کمتری نداشته است. آثار ابن عربی بنا بر روایتی چیزی در حدود ۵۰۰ جلد رساله بوده است که امروزه بیشتر از رساله فصوص الحکم و فتوحات مکیه صحبت می‌شود.
درباره عمق مطالب نگارش شده توسط ابن عربی باید در نظر داشته باشید که رساله‌ای مانند کتاب فصوص الحکم باتوجه به تعداد صفحات ( حدود ۲۰۰ صفحه ) اصلا کتاب حجیمی محسوب نمی‌شود اما متخصصین این حوزه همگی بر این گزاره توافق دارند که برای فهم کتاب فصوص الحکم به زمانی بالغ بر ۵ الی ۱۰ سال نیاز است و هرکس ادعای فهم این کتاب را در مدت زمان کمتری مطرح کند، باید به کیفیت و عمق دانسته های او شک ورزید.

خلاصه ای از زندگی ابن عربی

خلاصه ای از زندگی ابن عربی شاید در نگاه اول بنظر برسد که در مقایسه با مفاهیم ابداعی این فیلسوف و دانشور، محتوایی حاشیه‌ای باشد اما بررسی زندگی پیچیده و چندوجهی محی الدین ابن عربی بی شک در درک دستگاه نظری ، عرفانی و الهیاتی او به ما کمک میکند. نام دقیق این متفکر محمد بن علی حاتم طائی است. همانطور که از این عنوان بر می‌آید نسبت خونی او به حاتم طائی بازمیگردد و نکته مهم دیگری که در شناخت سلطان العارفین باید بخاطر داشته باشید این است که ما او را با نام ابن عربی می‌شناسیم اما در حقیقت او زاده شهر مرسیا، واقع در اندلوس، می‌باشد. تاریخ تولد او نیز به تقویم هجری ۱۷ رمضان ۵۶۰ و به تقویم میلادی ۲۸ ژوئیه ۱۱۶۵ ،یعنی ۶۹ سال بعد از آغاز جنگ های صلیبی، می‌باشد.
بگفته شخص ابن عربی ،نسبت او از سمت مادر به انصار پیامبر اسلام بازمیگردد. او تا ۸ سالگی در مرسیا زندگی کرد و بعد از آن راهی شهری به نام اشبلیله شد که واقع در اسپانیای کنونی می‌باشد. ابن عربی تا سال ۵۹۸ در اشبلیله زندگی میکند و در فضای حکومتی آنجا نیز به دبیری و کاتبی مشغول می‌شود. در همینجا باید به این نکته اشاره کنیم که درک نزدیکی دستگاه عرفانی او به زندگی مادی، با دانستن این زندگی چندوجهی او، کار بسیار ساده‌تری بنظر می‌رسد. حتی از زبان خود او میتوان نقل کرد که تا ۱۵ سالگی جوان پر شور و شری بوده و نماز ها را یا خیلی جدی نمیخوانده و یا سر وقت؛‌ به عبارتی دیگر زندگی نامه ابن عربی به خوبی مصداق شخصیتی است که ملک را میداند و در عین دانستن و فهمیدن ملک، به ملکوت پر می‌کشد؛ به همین دلیل عرفان ابن عربی عرفانی صرفا انتزاعی نیست چرا که زندگی او به سبک و سیاقی بوده که از ملک تا ملکوت را در بر میگیرد. این نکته در شرح زندگی عاطفی و عاشقه او نیز به چشم می‌خورد.

شرح دیدار ابن عربی با ابن رشد

شرح دیدار ابن عربی و ابن رشد یکی از عجایب زندگی پر نشیب و فراز ابن عربی می‌باشد. او اولین بار در ۱۵ سالگی، یعنی در سال ۵۷۵ هجری، با ابن رشد ملاقات میکند. ابن رشد که از دوستان پدر محی الدین بود درباره جوانی شنیده بود که در عین جضور در عالم جوانی، از ملکوت و جذبه های ملکوتی نیز سخن میگوید. ماجرای این دیدار به قلم ابن عربی در کتاب فتوحات مکیه روایت شده است. « به سراغ فیلسوف بزرگ و قاضی عظیم‌الشأن غرطبه ابن‌رشد اندلوسی رفتم همین که من را دید دست بر گردنم انداخت و من را در آغوش کشید و در همان لحظات اول به من گفت: «آری؟» من پاسخ دادم:«آری». پس از آن یک مقداری با من گفت¬وگوی ابتدایی معنوی درونی را به پا کرد، دوباره گفت: «آری؟» و من گفتم: «نه». دفعه اول که در پاسخ آری ابن‌رشد آری گفتم، برق از سر او پرید، بلکه گل از گل صورتش شکفت و دفعه دوم که به او گفتم نه صورتش بسیار ناراحت و غمگین شد و از من سؤال کرد چگونه می‌شود که فکر و نظر در کشف الهی اثر نکند، آیا فکر و نظر ما در کشف الهی اثر ندارد؟ من به او پاسخ دادم در میان آری و نه، که در ابتدا و پس از آن به تو ‌ای ابن‌رشد بزرگ گفتم، ارواح از مواد و اعناق از اجساد پرواز می‌کنند.» این داستان یک رخداد واقعی است، اما رمزی است. این رمز همچنان ماندگار است و کسی از این رمز پرده‌برداری نکرده است، اما در داستان زندگی ابن‌عربی ملاقات با ابن‌رشد بسیار اهمیت دارد.

آثار مهم ابن عربی

جدا کردن آثار مهم ابن عربی از میان رساله های پر تعداد او که به دست ما رسیده است، کار بسیار دشواریست اما بهرصورت این امکان وجود دارد که یک لیست مختصر از آثار مهم ابن عربی جمع آوری کرد که عموم متخصصین این حوزه بر آن اتفاق نظر داشته باشند:

• فتوحات مکیه
• فصوص الحکم
• ترجمان الاشواق
• مواقع النجوم
• کتاب الحکمه