عین القضات همدانی
ابلیس یا همان شیطان به واقع کیست و یا چیست؟ حضور او چه کارکردی در نظام هستی داشته؟ آیا ابلیس سراسر شر است یا می‌تواند در جهان هستی سرمنشأ خیر نیز باشد؟
تأمل درباره جایگاه ابلیس در عالم هستی از دیرباز مسئله متفکران شرقی بوده اما در سنت عرفان اسلامی این عین‌القضات همدانی بود که به جایگاه و کارکرد ابلیس علاقه نشان داد و توانست صورت‌بندی قانع‌کننده‌ای از کارویژه ابلیس در نظام آفرینش ارائه دهد.
البته که روایت عین‌القضات همدانی از کارکرد ابلیس ملازم با خوانش‌های رایج نبوده و نیست و این مواضعی بود که به کشته شدن این متفکر جوان ایرانی در زمان خود انجامید. عین‌القضات ابلیس را «سرور مهجوران» خطاب کرد و برای اولین بار در سنت فکری اسلامی توانست روایتی کم‌وبیش همدلانه از ابلیس ارائه دهد.
نوشتن و چه‌بسا دفاع از جایگاه ابلیس تنها دستاورد نظری عین‌القضات نبود؛ او در دفاع از شک نوشت، در مذمت خرافه‌پرستی و عادت‌پرستی از ادیان نوشت و از اهمیت تجربه کفر قبل از ایمان دفاع کرد.
عین‌القضات همدانی را به واقع میتوان یکی از غول‌های فکری جهان اسلام و ایران قلمداد کرد، متفکری که با بهره‌گیری از اندیشه زروانی و گنوسی یک دستگاه فکری منسجم ساخت و البته تا سده بیستم فهم معتبری از اندیشه‌های او وجود نداشت و چه‌بسا همچنان هم برای ایرانیان متفکری ناشناخته است.
در این طعم اندیشه بزرگان و البته اولین جلسه از سری جلسات طعم ایران‌شناسی مدرسه براکت جیوگی در سه جلسه فشرده با آرا و افکار این متفکر عمیق ایرانی آشنا شده، به عمق جان دغدغه‌های معرفتی او رفتیم و از دستاورد فکری او برای جهان معاصر پرسش‌هایی طرح کردیم.
طعم اندیشه عین‌القضات همدانی را صبا فدوی، استاد دانشگاه، نویسنده و پژوهش‌گر تدریس کرده است. دکتر صبا فدوی که نویسنده کتابی پژوهشی در باب آرا عین‌القضات است مخاطب را با طعمی از جهان ژرف عین‌القضات آشنا کرده و به زبانی ساده اهمیت این متفکر را برای مخاطب عام تبیین کرده است.
در این جلسات ضمن معرفی ناگفته‌هایی از زندگی و سنت فکری عین‌القضات، مخاطب با نقش محوری ابلیس و مسئله شر در ساختار اندیشه او آشنا شده، درباره دیدگاه‌های هرمنوتیکی عین‌القضات در بحث فرسودگی ادیان و روش شک‌ورزانه‌اش در نقد باورها نیز سرفصل‌هایی ارائه میشود و در پایان درباره نسبت اندیشه‌های او با جهان فکری و فلسفی مدرن صحبت به میان می آید.
عین‌القضات متفکری منحصربه‌فرد است؛ باید او را شناخت.
